İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Bilim Kolu’ndan Doç. Dr. Ömer Faruk Beşer, her yıl yaklaşık 1.7 milyar çocukluk çağı ishal hadisesi görüldüğünü söz ederek, mide ve bağırsak enfeksiyonlarının ciddiyetine dikkat çekti. Beşer, mide gribine yakalanma nedenlerinin rotavirüs başta olmak üzere adenovirüsler, norovirüsler ve astro virüsler olduğunu belirtti.
“GASTROENTİRİTİN YAYILMASININ BİRÇOK YOLU VAR”
Gastroenteritin yayılmasının birçok yolu olduğunu söyleyen Doç. Dr. Ömer Beşer, alınması gereken tedbirleri şöyle sıraladı:
“Genellikle mide gribi olarak anılsa da, gastroenterit ile grip tıpkı şey değildir. Grip, sırf teneffüs sisteminizi yani burun, boğaz ve akciğerlerinizi tesirler. Gastroenterit ise bağırsaklarınıza saldırır. Gastroenteritin yayılmasının birçok yolu vardır. Virüsü olan biriyle temas, kirlenmiş yiyecek yahut su, içme suyunda ağır metaller (örn. arsenik, kadmiyum, kurşun yahut cıva), kimi deniz eserlerinde bulunabilecek toksinler, tuvalete gittikten yahut bebek bezi değiştirdikten sonra yıkanmamış eller, narenciye ve domates üzere çok asitli yiyecekler yemek, antibiyotikler, antasitler, laksatifler ve kemoterapi ilaçları üzere ilaçlar gastroenteritin bulaşmasına ve yayılmasına neden olabilir.”
Gastroenterit bağırsak enfeksiyonuna yakalanmamak için hijyen ve paklığın hayli kıymetli olduğunu belirten Beşer, “Sık sık ellerinizi yıkayın ve çocuğunuza da bilhassa tuvalet sonrası el yıkama alışkanlığını kazandırın. Bebeğinizin bezini değiştirdikten sonra, yemek hazırlamadan ve yemeden evvel ellerinizi yıkamayı ihmal etmeyin. Evinizde viral gastroenterit varsa, konutunuzu dezenfekte etmeyi ve kirli çamaşırlara çıplak elle dokunmamaya itina gösterin. Rotavirüsün neden olduğu gastroenterite karşı rotavirüs aşıları tesirlidir. Çocuklara ömrün birinci yılında verilen aşı, bu hastalığın şiddetli semptomlarını önlemede tesirli görünmektedir” dedi.
HER YIL 1,7 MİLYAR ÇOCUKTA İSHAL GÖRÜLÜYOR
Doç Dr. Beşer, gastroenteritin en kıymetli belirtisinin sulu ishal olduğuna dikkat çekerek, “Dünya genelinde sıhhat kurumlarına yapılan müracaatlarda ishalli hastalıklar en sık rastlanan rahatsızlık olarak gösterilmektedir. İshal ve ishalle kontaklı hastalıklar her ne kadar tüm dünyada yaygın olsa da, görülme sıklığı az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde ve beslenme sorunu yaşayan çocuklarda daha fazladır. Dünya Sıhhat Örgütü’nün 2017 yılı Mayıs ayında yayınladığı raporda, her yıl yaklaşık 1.7 milyar çocukluk çağı ishal olayı görüldüğü ve maalesef ki teşhis ve tedavi eksikliği sebebiyle her yıl yarım milyondan fazla çocuğun hayatını bu sebeple kaybettiği belirtilmektedir” sözlerini kullandı.
“Mide ve bağırsak enfeksiyonlarının ne kadar önemli olduğuna ve sıklıkla yaşandığına ailemizde yahut etrafımızda yaşanan hadiselerle şahit oluyoruz” diyen Beşer, “Durumun ciddiyetini Dünya Sıhhat Örgütü’nün 2008 yılı datalarına bakarak da anlayabiliyoruz. Bu datalara nazaran ishal, yılda 1.25 milyar olay ile 1-59 ay kümesinde en sık görülen hastalık olarak kayıtlara geçmiştir. Bir yılda 9 milyona yaklaşan 5 yaş altı çocuk ölümlerinin yüzde 68’i enfeksiyon kaynaklı olup, enfeksiyon vefat nedenleri ortasında Zatürre (Pnömani) yüzde 18 ile birinci sıradayken İshal (Diarrhea) ise yüzde 15 ile ikinci sırada yer almaktadır. Akut ve kronik enfeksiyonların çocukların doğrusal büyümesinde oluşan eksiklik ile direkt bağlantılı olduğu düşünüldüğünde, ishal ve sebebiyet verdiği gelişim eksiklikleri daha da kıymetli bir hale gelmektedir” diye konuştu.
BEBEKLİ AİLELER DİKKAT
Doç. Dr. Beşer, Gastroenterit enfeksiyonlarının akan, sulu kaka ve bazen kusmaya neden olduğunu ve bu nedenle çocukların bol sıvı alması gerektiğini vurguladı ve bebekli aileleri uyardı. Beşer, “Bebeğiniz 6 aylıktan küçükse, ateşi 38.9 derece yahut üzerindeyse, kusma yahut ishal varsa hemen hekiminizi aramalısınız. Bebekler süratle susuz kalabilir” dedi.
Doç. Dr. Beşer, gastroenterit enfeksiyonu yaşayan çocukların beslenme sistemiyle ilgili şu tekliflerde bulundu:
“Akut ishal sonucunda nezaret altına alınan çocuklarda sık olarak bulantı, kusma, karın ağrısı, kramp, ateş ve dehidratasyon üzere bulgular raporlanmıştır. Dikkat edeceğiniz üzere yaşanan bu sorunların çabucak hepsinde beden önemli derecede sıvı kaybetmektedir. Bu durum, tıpkı vakitte bedenin besin kaybetmesi manasına da geliyor ve hayatın mikro boyutta devamı için kritik bir kıymete sahip. Protein, karbonhidratlar ve yağ üzere makrobesinlerdeki eksiklikler, protein-kalori malnütrisyonu denilen durumu (PCM) tetikler ve bu durum mikrobesin eksiklikleri ile birleştiğinde, yılda yüz milyonlarca gebe bayan, yaşlı ve bilhassa de küçük çocukta görülen en kıymetli beslenme problemleri ortasında kabul ediliyor.
Dünya genelindeki ve ülkemizdeki çalışmalara bakıldığında, yetersiz beslenme, gelişmekte olan ülkelerde bilhassa hayatın birinci 5 yılında çocuk ölümlerinin altında yatan en kıymetli nedenlerden biri olarak hala ciddiyetini koruyor. Yetersiz beslenme üzerine yapılan araştırmalar, bilhassa, protein kalorili yetersiz beslenmeden kaynaklanan doğuştan gelen bağışıklık tepkisindeki kusurların, yetersiz beslenen çocukların enfeksiyona yatkınlığına katkıda bulunabileceğini gösteriyor. Ayrıyeten, birkaç çalışma, yetersiz beslenmenin, yetersiz beslenen çocuklarda hücre aracılı bağışıklığın bozulmasıyla da bağlı olabilecek sitokin üretimini önemli formda bozduğunu da göstermiştir.”