Tarihi Markiz Pastanesi’nde sıradan bir öğlen vakti geçirsek nasıl olurdu? İstanbul’un simgelerinden biri olan yere girip, pastamızı yiyip, çayımızı ya da kahvemizi içip, sokağı seyretsek hoş olmaz mıydı? Lebon ismiyle 200, Markiz ismiyle 85 yıllık tarihe sahip olan yer, 2013 yılında mali zorluklar nedeniyle kapanmıştı.
Narmanlı Han’ın sahipleri Tekin Esen ve Mehmet Erkul’a satılan Markiz’in, bugünlerde Pilevneli Galeri’nin öncülüğünde MentalKLİNİK’in ‘Dehşetli Güzel’ isimli şimdiki performansına mesken sahipliği yaptığını öğreniyorum. Hem kapanmadan evvel deneyimlediğim yeri, hem de duyulara hitap eden, minimal lakin çarpıcı işleriyle öne çıkan MentalKLİNİK’in performansını merak ettiğim için biletlere bakıyorum.
Biletler, Pilevneli Galeri’nin internet sitesinde yer alıyor. Markiz’e girmek için bilet almak koşul ve iki tip bilet var. Saat 12.00-14.00 ortası yer fiyatsız olarak ziyaretçilere açık. Bu tarihi ortamın ziyaretçilerle buluşması hedefleniyor.
Performans biletleri ise 14.30-19.00 ortası birer saatlik ortayla biletli ziyaretçileri bekliyor. İki kişilik bilet 2 bin lira. Azamî 10-11 masa için rezervasyon yapılabiliyor. Çünkü konukların sakin bir ortamda bu tecrübesi yaşamasının kıymetli olduğu düşünülüyor.
‘DEHŞETLİ GÜZEL’ Mİ BU MU?
1998 yılında Yasemin Baydar ve Birol Demir’in kurduğu Mentalklinik’in ‘Dehşetli Güzel’ performansı için öğle 14.30 seansına yer buluyoruz. 28 Şubat’ta başladı, 16 Mart’a kadar sürecek. Biz beşinci gününe böylelikle yetişmiş oluyoruz.
Kapıda bir küme genç kız, içeride neler olduğunu merak edip, görevlilerle konuşup bilgi alıyor. Onlardan sonra annemle biz giriyoruz. Markiz’e annemle gelme nedenim; açık olduğu devirde daima onunla deneyimlemem, ne düşüneceğini merak etmem ve nispeten tarihine de tanıklık etmesi…
Markiz yeniden çok büyüleyici. Etrafımızda neler olacağını merak ederek, kenarda bir masaya oturuyoruz. Masalarımızda da performansın beton renginde bilgi veren, buruşturulmuş tanıtım broşürü ve kaşıklar var.
Bu ortada oruçluyum. Broşürde de anlatılan ve performansın değerli modüllerinden biri olan pastayı tadamayacağım, çay ve kahveyi yudumlayamayacağım için üzülüyorum. Bilhassa pasta bu performansın yalnızca görünümüyle değil, tadıyla da baş aktörlerinden… Bunu yazının devamında anlatacağım.
İçeride gençler çoğunlukta… Masalarında bahsedilen, ezilmiş beton grisi bir pasta var; pastanın içinde de sigara izmaritleri… Pek gülümseyerek kaşıklayıp, ortadaki pastadan yiyorlar. Oruçlu olduğum için içim rahat. Ne kadar güzel olabilir ki? Zati görünüş pek iç açıcı değil.
KUTLAMA PASTALI MÜKEMMELLİYET SORGULAMASI…
Bu şimdiki performansta yapılmak istenen; süreksiz ve hayali bir pastane MentalKLİNİK’in bir nevi stant alanına dönüşürken, söylentilerin ve dedikoduların havada uçuştuğu, hayatlarımızın bir kutlama pastası olarak tüketildiği ortamda mükemmeliyet, neyi kutladığımızı unuttuğumuz bir parti ve melankoli ile anlamsız memnunluk ortasında salınan bir süreç yansıtılmak isteniyor.
Pasta şefi Tuğana Okan Nalçacı. Pasta karbonlu ve hassas renk beton grisi, pürüzsüz ve donuk, ortadan ezilmiş, içinde sigara izmaritleri, kül ve isli jel buzlar var etrafında. Masaya geldiğinde annem de yemekten bir an vazgeçiyor ancak birimizin tatması lazım. Annem yiyor ve tadını çok beğeniyor. Lakin sigara izmaritleri hala kırmızı çizgisi. Yeniliyor mu onlar?
Aslında pasta vanilyalı ve incir çekirdekli karbon kek, lavantalı ve vanilya çubuklu karbonlu pastacı kreması, karbon beyaz çikolatalı ganaj ile kaplama. Görselliğe reaksiyon var pastada. Herkes kaşık kaşık yiyor.
KÜLTÜREL DEDİKODULU HAYAL MEKAN
Bu ortada kültürel dedikoduların geliyor kulağımıza… Yeni konuşmaların yer aldığı ses enstelasyonu da, pasta da MentalKLİNİK’in anlatımıyla oluşturulmuş. Yapay zeka seslendirmesiyle oluşturulan, 40 dakikalık ses yerleştirmesinde Orkun Şentürk imzası var.
Bu ses enstalasyonu Markiz devrinin eski kültür ve edebiyat ortamıyla, şimdikinin bir karşılaştırmasını, lisanın ne kadar değiştiğini ortaya koyuyor. Tüm yerde yankılanan dedikodular bizi de içine alıp, ortak olduğumuzu düşündürüyor. Bir de ortamda çok hafif bir şampanya ve patlamış şeker kokusu var. Yani tat alma, görme, işitme, dokunma ve koklama yani beş duyuya hitap eden bir performans deneyimliyoruz.
Markiz tarihi bir yer lakin bu canlı performansla yine yorumlanıyor. Geçmişe bir hatıra olarak bakmayan, geleceği de öngörmeyen, hayali bir pastanede oturuyoruz güya. Değişik bir tecrübe. İştirakçiler mutlu olmakla birlikte ‘Keşke biraz daha açık kalsa’ diyor.
Hayat, görsellik, algı ve mükemmeliyet hakkında düşünürken ben, annem kendisine tam manasıyla karşıt köşe yapan, başta yemem dediği pastayı lisanından düşüremiyor. ‘Dehşet Güzel’ bence yeniden çapıcı, minimal bir halde tüm duyularımıza nüfuz ediyor.