İNSAN KAYNAĞI BİR KURUMUN EN KIYMETLİ VARLIĞIDIR
Büyük ve başarılı tertipler sahip oldukları “varlıkları” sıralarken en başa insan kaynağını koyar. Zira insan kaynağı o kurumun geçmişe dayanan bilgi dağarcığını, operasyonel mükemmeliyetini ve kurumsal prestijini belirler.
O yüzden büyük şirket ve tertipler güvenlik risk tahlillerini yaparken korunması gerekenlerin en başına insan kaynağını müellif. Üretim tesisleri, binalar, eserler yahut hizmetler, bilgiler ve bilgi, tedarik ve lojistik ağları daha sonra sıralanır. Zira insan her yerde ve her vakit kıymetlidir.
Kurumsal işçi idaresi de tekrar bu unsurlar çerçevesinde şekillenir. Emeğinden faydalanılan insanın önündeki her türlü maniler kaldırılmaya çalışılır.
İNTİHARLARIN KÖK NEDENİ ORTAYA KONMALI
Saydığımız başka ögeler ziyan gördüğünde bunların ziyanı sigorta marifetiyle geri kazanılabilir lakin kaybedilen insan hayatı asla geri döndürülemez. Bu şuur kurumsal kültürün en değerli prensibidir. Global şirketlerin güvenliğe bu kadar değer vermesinin ve büyük bütçeler ayırmasının nedenlerinden birisi de budur.
Bir kişi dünya görüşü prestijiyle olağan dışı vefatı kanıksayabilir ve bunu çok rahat kabullenebilir. Bu ferdî bir durumdur. Lakin hiçbir kurumsal idare bunu kabullenemez. Şayet olağan dışı ölümlerin sayısı birden fazlaysa çabucak daha evvelce belirlenmiş yetkili şura ve sistemler devreye girer, kök neden araştırılır ve bu olayın bir daha yaşanmaması için alınması gereken önlemler ortaya konularak, derhal uygulamaya geçilir.
İNTİHARDAN ÖBÜR ÇIKIŞ YOLU BULAMAYAN POLİSLER
Emniyet’te yaşanan intiharlar uzunca bir müddettir gündem olmaya devam ediyor. Basına yansıyan sayılara nazaran 2021 yılında 109, 2022 yılının birinci 5 ayında da 25 polis intihar ederek ömrüne son verdi. Emsal vazife yapan Jandarma ve Kıyı Güvenlik ünitelerindeki muvazzafların ortasında yaşanan intihar olaylarını bilmiyoruz fakat orada da bu kadar çok intihar olayı yaşansaydı kesinlikle gündem olurdu?
Düz mantık işleterek buradan şu sonucu çıkarmak da mümkün: Demek ki sorun yapılan misyonda değil, misyonun yapıldığı ünitede?
O vakit öncelikle Emniyet Genel Müdürlüğü’nü çalışma kaideleri açısından öteki genel kolluk ünitelerinden ayıran özellikleri ortaya koymak gerekiyor. Başların karışmaması için Jandarma ve Kıyı Güvenlik ünitelerinde yalnızca “muvazzaf” kadroyu incelediğimizi bir sefer daha hatırlatalım.
1- İşçi kaynağı: Genel kolluğun işçi tedarik biçimi genelde birbirine çok benziyor. Hepsi için de evvel takımlar açılıyor ve sonra bu takımlara müracaat eden adaylar ortasından seçimler yapılarak işçi açığı gideriliyor.
Genelde adaylık kaideleri da çok fazla benzerlik gösterdiği için, bir kişinin tıpkı anda hem Emniyet, hem Jandarma, hem de Kıyı Güvenlik için başvurması da sıkça görülen bir durum. O vakit genel kolluk ünitelerinin işçi kaynağı açısından birbirinden çok da farkı olmadığını söylemek yanlış olmaz. Hepsi tıpkı kaynaktan işçi temin ediyor.
Personelin kurum tercihini belirleyen ise maaş ve çalışma kuralları oluyor. Jandarma ve Kıyı Güvenlik bu hususta Emniyet’e nazaran bariz bir avantaja sahip olduğu için çalışanın öncelikli tercihi doğal olarak bu kurumlar oluyor.
2- İmtihan ve seçme metotları: Sözlü ve yazılı imtihanlardan başarılı olup da genel sıhhat denetimini geçebilen adaylar meslek okullarına kayıt yaptırarak eğitim süreçlerine başlıyor. Sıhhat denetimi haricindeki elemelerde kayırma olmadığını söylemek biraz argümanlı olabilir.Zaten bu bahisle ilgili olarak kamuoyunda gereğince tartışmalar yapılıyor. Fakat geçmişe yönelik soru çalma argümanları ile ilgili yürütülen yargılamalar haricinde ispatlanmış bir durum yok.
Burada da genel kolluk kurumlarını birbirinden çok fazla ayırmak mümkün değil. İmtihan ve seçme yöntemleri genelde birbirlerine çok benziyor.
3- Eğitim ve kurumsal kimlik: İşte burada genel kolluk üniteleri ortasında yollar biraz ayrılır. Kurumlar kendi muhtaçlıkları doğrultusunda temin ettikleri adaylara mesleksel eğitimler vererek, kendi kurumsal kimliklerini empoze etmeye başlarlar.
Jandarma ve Kıyı Güvenlik çalışanı askeri gelenekten geldikleri için polise nazaran daha farklı bir kurumsal disiplin ve kurum içi bağlantı sistemine sahiptirler. Kurmaylık eğitimi üzerinden gelen NATO kurumsal işçi pratikleri buralarda az da olsa tesirli olur. Askerin daha sert olması beklense de NATO kurallarının getirdiği memleketler arası şuur, askeri hiyerarşi ve bağlantıya olumlu tarafta tesir ettiği rahatlıkla söylenebilir.
4- Hiyerarşi ve kurum içi bağlantı: Astlık – üstlük kolluk mesleğinin temeli olarak görülür ve tüm ünitelerde uygulanır. Mevzuatta yer alan kanunsuz buyruk ve konusu hata teşkil eden buyruk kavramları haricinde, her türlü emre sorgulamadan itaat edilmesi beklenir. O sebeple hiçbir kurumda bilhassa astlar ve üstler ortasında eksiksiz bir irtibat, empati ve anlayış olduğunu söyleyemeyiz.
5- Vazife ve çalışma şartları: Misyon tarifleri büsbütün birebir olmakla birlikte vazife yerleri açısından bu üç kolluk ünitesi ayrışır. Polis kentte, Jandarma kırsalda ve Kıyı Güvenlik de denizlerde vazife yapar.
Şehirler ile büyük kentlerde lojman imkânlarının kısıtlı olması yüksek kiralar ödemek zorunda kalan polislerin başkalarından biraz daha gergin olmasına neden olabilmektedir. Jandarma ve Kıyı Güvenlik nisbeten daha fazla lojman imkânına sahiptir.
Polisler için 12 / 24 saat olarak tanımlanan ve istisna olması gerekirken birden fazla yerlerde rutin hale getirilen çalışma sistemi kabul edilmiş çalışma standartlarının çok üzerindedir. Polisler başka kamu çalışanına nazaran ortalama %50 daha fazla çalışmaktadır. İstirahat imkânı ise sonludur.
Polislerin Jandarma ve Kıyı Güvenlik çalışanına karşı dezavantaj olarak olarak değerlendirilebilecek maaş ve emeklilik koşulları ise şimdi düzeltilememiştir.
6- İşçi idaresi, ödül – ceza istikrarı ve mobbing: Personel idaresinin kolluk çalışanına yakın olması, sıkıntılarını dinlemesi, problemleri anında çözmesi beklenir. Halbuki daha dün Odatv’de yayınlanan bir habere nazaran Rize Emniyet Müdürü merhum kardeşim Altuğ Verdi’nin FETÖCÜ bir polis tarafından şehit edilmesinden sonra, işçi görüşme uygulaması kaldırılmıştır. İşçinin birinci ağızdan kederini iletebileceği yüksek rütbeliler ile irtibatı böylelikle kesilmiştir.
FETÖ’cülerin bir öteki ziyanı da vaktinde ödül bütçesini yalnızca kendi üyeleri için adeta sömürmeleri oldu. Bunun fark edilmesi üzerine ödül bütçesinde de büyük sınırlamalara gidildi. İşçi daha çok manevi tatmin ile yetinmek zorunda bırakıldı.
Kamuoyunda “mobbing” olarak bilinen şey ise aslında bence uygulayanın dahi farkında olmadığı Emniyet’e has bir idare biçimi. Nesilden nesle aktarılan, üst idaresi ikna edemeyeceğini yahut rutini değiştiremeyeceğini bildiği için astlarını bir halde ikna etmek zorunda kalan yöneticilerin uygulamak zorunda olduğu bir idare tarzı olarak kıymetlendirilebilir. Bir de siyaset kurumunun artan beklenti ve baskıları işin içine girerse durum, yaşayanlar açısından daha da çekilmez bir hal alabilir.
İÇİŞLERİ BAKANININ AÇIKLAMASINDAN ÇIKANLAR
İçişleri Bakanı Soylu açıklamasında her intihar olayından sonra ailelere ruhsal dayanak verildiğini söylüyor. Açıkçası, bunun polis intiharlarını engellemedeki işlevini net olarak anlaşılamıyor?
Bakan, her intihar olayından sonra isimli ve idari soruşturma açıldığını da söylüyor. Aslında bu kanunun emrettiği bir şeydir. O olayı aydınlatmak üzere yapılması gerekli olan bir prosedürdür.
Oysaki Emniyet içindeki intiharların yaygınlığının sebeplerini araştırmak ve nasıl engellenebileceği hakkında yorumlar ortaya koymak için başka bir çalışma yapılması gerekir.
Psikolojik muayene, ruhsal takviye üniteleri ve ruhsal müracaat çizgisi ise lakin tarzına uygun olarak uygulanırsa tesirli olur. Zira ruhsal rahatsızlık yaşayan kolluk işçisinin silahlı misyon yapması sakıncalıdır. Kolluk işçisi bu sebeple ruhsal rahatsızlıklarını göstermekten ve hatta tıbbi yardım almaktan ve ilaç kullanmaktan şiddetle kaçınır.
Görüldüğü üzere, bu o kadar kolay bir iş değil. Kurumsal yaklaşımı, anlayışı, yapıyı ve hatta tahminen de mevzuatı bile değiştirmek gerekiyor. Sıkıntı fakat imkânsız bir şey değil.
Zaten yöneticiler de bunu başarmak için orada varlar, değil mi?
Feramuz Erdin
Feramuz Erdin 1992 -2007 yılları ortasında Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde çeşitli ünitelerde vazife yaptı.
2007-2020 yılları ortasında çok uluslu kurumsal şirketlerde profesyonel güvenlik yöneticiliği misyonlarında bulundu.
Halen kurumsal ve şahsî güvenlik, acil durum ve kriz idaresi danışmanlığı yapmaktadır.